کد مطلب:210741 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:131
یک بحث قضائی از حضرت امام صادق
در تعدی و اجحاف متعمدا یا متنكرا شب یا روز زیان دیده و خسران زده هر كدام حكمی در شرع دارند كه از موارد تحقیق تحریم قیاس است نمی توان با مشابه آن قضاوت كرد زیرا شرایط زمان و مكان و طرفین متداعبین با هم فرق بسیار و امتیاز كلی دارد.
از امام صادق علیه السلام درباره قضاوت داود و سلیمان در ذیل آیه شریفه (قوله تعالی و داود و سلیمان اذ یحكمان فی الحرث اذ نفشت فیه غنم القوم و كنا لحكمهم شاهدین.)
پرسیدند قضاوت آنها چگونه بوده است.
فرمود دو نفر در حضور داود طرح دعوی نمودند یكی گفت من صاحب زرع و كشتی هستم كه آن دیگری صاحب گوسفند است شب گوسفندان او آمده اند محصول مرا خورده و لگد كرده و تمام زراعت مرا تباه و فاسد نموده و از بین برده اند.
حضرت داود دستور داد خسارت وارده را قیمت كنند و به همان مقدار از گوسفندان گرفت به صحاب زرع داد.
متخاصمین رفتند در وسط راه به سلیمان رسیدند فرمود پدرم داود درباره شما چگونه قضاوت كرد؟
واقعه را گفتند - سلیمان گفت اگر من قاضی بودم نوع دیگری حكم و قضاوت می كردم - متداعیین برگشتند نزد داود گفتند سلیمان چنین گفته است.
داود فرزند خود سلیمان را خواست گفت اگر تو حاكم بودی چگونه قضاوت می كردی؟ سلیمان عرض كرد می گفتم گوسفندان را به صاحب زرع بدهند تا از شیر آنها مقابل
[ صفحه 206]
خسارتی كه از زرع دیده جبران شود و بعد برگردانند و زرع را به صاحب گوسفندان می دادم كه به كشت و زراعت مشغول شود تا وقتی كه زراعت به حد اول رسید یعنی زمانی كه گوسفندان به چرا در آن وارد شده بودند به صاحبش برگردانند.
داود گفت خوب قضاوت كردی.
در كافی از ابی بصیر روایت كرده كه گفت از امام صادق علیه السلام پرسیدم داود و سلیمان چگونه در قضیه واحد به طور اختلاف حكم نمودند؟
فرمود خداوند به پیغمبرانی كه پیش از داود بودند وحی نموده بود كه هر زرعی را در شب گوسفندان فاسد و تباه كردند باید آنها را از صاحبش گرفت و به صاحب زرع به عنوان غرامت داد - و پیغمبر خاتم النبیین صلی الله علیه و آله فرمود ارباب ماشیه یعنی صاحبان حشم و مواشی و چهارپایان گاو و گوسفند و شتر و اسب و الاغ باید در شب مواشی خود را حفظ كنند و نگاه دارند كه زرع كسی را خراب نكنند و در شب بر ارباب حوایط و صاحبان زرع است كه روز مزرعه خود را حفظ كنند بنابراین اگر شب گوسفندان بر مزرعه ای ریختند و زرع را فاسد و تباه كردند صاحب گوسفند مسئول است و باید غرامت آن را بپردازد و اگر روز گوسفندان بر مزرعه ای ریختند صاحب مزرعه باید محوطه زرع خود را حفظ كند.
داود مطابق وحی گذشتگان قضاوت كرد و سلیمان مطابق وحی پس از داود قضاوت نمود كه هر مزرعه را در شب گوسفند تباه كرد باید از زاد و ولد و شیر و پشم گوسفندان به قدر خسارت زرع استفاده كند و به این وحی حكم اول منسوخ شد و لذا فرمود ففهمناها سلیمان و كلا اتینا حكما و علما.
امام صادق علیه السلام فرمود داود چند اولاد داشت كه خداوند عالم بدین وسیله اعلام نبوت سلیمان را به خلافت او نمود و سلیمان یازده ساله بود كه منصب نبوت گرفت و بنی اسرائیل او را به پیغمبری شناختند و قضاوت به وحی به سلیمان آموخته شد و به هر یك از داود و سلیمان مقام فرمانروائی و قضاوت و دانش عطا كردیم و هر اجتهادی كه خلاف وحی باشد ناقص و باطل است.
دسته ای از محققین هم گفته اند بین حكم داود و سلیمان در حقیقت و نفس ماهیت فرقی نبوده زیرا اولی حكم كرد خسارت وارده را قیمت كنند و به همان مقدار از گوسفندان به عنوان غرامت به صاحب زرع بدهند سلیمان حكم كرد در مدت فساد زرع گوسفندان دست صاحب مزرعه بماند و از درآمد و موالید آن مقدار خسارت تدارك و جبران شود و در هر دو حكم غرض
[ صفحه 207]
انتفاع و حفظ منافع و دفع مضار است و در حقیقت تفاوتی بین این دو حكم نیست.
از امام صادق علیه السلام درباره قضاوت داود و سلیمان در ذیل آیه شریفه (قوله تعالی و داود و سلیمان اذ یحكمان فی الحرث اذ نفشت فیه غنم القوم و كنا لحكمهم شاهدین.)
پرسیدند قضاوت آنها چگونه بوده است.
فرمود دو نفر در حضور داود طرح دعوی نمودند یكی گفت من صاحب زرع و كشتی هستم كه آن دیگری صاحب گوسفند است شب گوسفندان او آمده اند محصول مرا خورده و لگد كرده و تمام زراعت مرا تباه و فاسد نموده و از بین برده اند.
حضرت داود دستور داد خسارت وارده را قیمت كنند و به همان مقدار از گوسفندان گرفت به صحاب زرع داد.
متخاصمین رفتند در وسط راه به سلیمان رسیدند فرمود پدرم داود درباره شما چگونه قضاوت كرد؟
واقعه را گفتند - سلیمان گفت اگر من قاضی بودم نوع دیگری حكم و قضاوت می كردم - متداعیین برگشتند نزد داود گفتند سلیمان چنین گفته است.
داود فرزند خود سلیمان را خواست گفت اگر تو حاكم بودی چگونه قضاوت می كردی؟ سلیمان عرض كرد می گفتم گوسفندان را به صاحب زرع بدهند تا از شیر آنها مقابل
[ صفحه 206]
خسارتی كه از زرع دیده جبران شود و بعد برگردانند و زرع را به صاحب گوسفندان می دادم كه به كشت و زراعت مشغول شود تا وقتی كه زراعت به حد اول رسید یعنی زمانی كه گوسفندان به چرا در آن وارد شده بودند به صاحبش برگردانند.
داود گفت خوب قضاوت كردی.
در كافی از ابی بصیر روایت كرده كه گفت از امام صادق علیه السلام پرسیدم داود و سلیمان چگونه در قضیه واحد به طور اختلاف حكم نمودند؟
فرمود خداوند به پیغمبرانی كه پیش از داود بودند وحی نموده بود كه هر زرعی را در شب گوسفندان فاسد و تباه كردند باید آنها را از صاحبش گرفت و به صاحب زرع به عنوان غرامت داد - و پیغمبر خاتم النبیین صلی الله علیه و آله فرمود ارباب ماشیه یعنی صاحبان حشم و مواشی و چهارپایان گاو و گوسفند و شتر و اسب و الاغ باید در شب مواشی خود را حفظ كنند و نگاه دارند كه زرع كسی را خراب نكنند و در شب بر ارباب حوایط و صاحبان زرع است كه روز مزرعه خود را حفظ كنند بنابراین اگر شب گوسفندان بر مزرعه ای ریختند و زرع را فاسد و تباه كردند صاحب گوسفند مسئول است و باید غرامت آن را بپردازد و اگر روز گوسفندان بر مزرعه ای ریختند صاحب مزرعه باید محوطه زرع خود را حفظ كند.
داود مطابق وحی گذشتگان قضاوت كرد و سلیمان مطابق وحی پس از داود قضاوت نمود كه هر مزرعه را در شب گوسفند تباه كرد باید از زاد و ولد و شیر و پشم گوسفندان به قدر خسارت زرع استفاده كند و به این وحی حكم اول منسوخ شد و لذا فرمود ففهمناها سلیمان و كلا اتینا حكما و علما.
امام صادق علیه السلام فرمود داود چند اولاد داشت كه خداوند عالم بدین وسیله اعلام نبوت سلیمان را به خلافت او نمود و سلیمان یازده ساله بود كه منصب نبوت گرفت و بنی اسرائیل او را به پیغمبری شناختند و قضاوت به وحی به سلیمان آموخته شد و به هر یك از داود و سلیمان مقام فرمانروائی و قضاوت و دانش عطا كردیم و هر اجتهادی كه خلاف وحی باشد ناقص و باطل است.
دسته ای از محققین هم گفته اند بین حكم داود و سلیمان در حقیقت و نفس ماهیت فرقی نبوده زیرا اولی حكم كرد خسارت وارده را قیمت كنند و به همان مقدار از گوسفندان به عنوان غرامت به صاحب زرع بدهند سلیمان حكم كرد در مدت فساد زرع گوسفندان دست صاحب مزرعه بماند و از درآمد و موالید آن مقدار خسارت تدارك و جبران شود و در هر دو حكم غرض
[ صفحه 207]
انتفاع و حفظ منافع و دفع مضار است و در حقیقت تفاوتی بین این دو حكم نیست.